Co to jest osteoporoza?

Osteoporoza jest to choroba metaboliczna układu kostnego charakteryzująca się postępującym obniżeniem gęstości kości. Skutkuje to najczęściej licznymi złamaniami. Przypadłość tą dzielimy na pierwotą oraz wtórną.

W pierwszym przypadku najczęściej dotyka ona kobiet po okresie menopauzy w wyniku zaniku żeńskich hormonów płciowych.

Choroba ta rzadziej dotyka mężczyzn. Tutaj liczbę zachorowań odnotowuje się najczęściej po 65 r.ż. i jest spowodowana naturalnym procesem starzenia się układu kostnego.

W przypadku osteoporozy wtórnej, głównymi czynnikami wywołującymi to schorzenie będą choroby przewlekłe takie jak: nadczynność tarczycy czy przytarczyc, reumatoidalne zapalenie stawów oraz cukrzyca. Niestety nie są to jedyne czynniki. Nawet jeśli powyższe choroby nas nie dotyczą, osteoporozę wywoływać mogą niektóre leki. Najczęściej są to glikokortykosteroidy doustne mające zastosowanie w leczeniu np. ciężkich alergii. Tutaj podawanie ich dłużej niż 3 miesiące wymaga wspomagania się preparatami wapnia i witaminy D. Następną grupą będą leki przeciwpadaczkowe czy heparyna mająca działanie przeciwzakrzepowe.

Czynniki ryzyka

Najbardziej narażone na to schorzenie są kobiety po menopauzie oraz mężczyźni w starszym wieku. Na to nie mamy wpływu. Możemy natomiast zachować pewną profilaktykę dzięki której obniżymy ryzyko lub opóźnimy przebieg choroby. Jeśli chodzi o czynniki sprzyjające osteoporozie będą to:

• używki takie jak alkohol czy papierosy,
• niska waga ciała,
• niedostateczna podaż witaminy D,
• zła dieta, uboga w wapń oraz fosfor,
• mała aktywność fizyczna.

Osteoporoza objawy

Osteoporoza nie daje widocznych objawów dopóki gęstość kości nie znajdzie się na bardzo niskim poziomie. Wtedy najczęściej dochodzi do bólów kości oraz złamań osteoporotycznych układu szkieletowego, takich jak: przedramienia, szyjki kości udowej czy kręgosłupa. O ile pierwsze poza dyskomfortem nie jest niebezpieczne dla życia pacjenta, tak np. złamanie szyjki kości udowej może spowodować bardzo poważne komplikacje. Złamanie takie długo się leczy. Pozioma pozycja ciała, w której znajdujemy się podczas leczenia, nie jest fizjologiczna. Może ona wywoływać u starszych odleżyny czy choroby płóc, które mogą prowadzić nawet do śmierci. W przypadku kręgosłupa, liczne mikrozłamania przyczyniają się do zmniejszenia wzrostu czyli tzw. "wdowiego karku" charakterystycznego dla starszych osób.

Osteoporoza: jaki lekarz? jakie badania?

Aby zdiagnozować tą chorobę należy udać się do lekarza. Ze względu na liczne czynniki, które wywołują osteoporozę najlepiej byłoby zgłosić się do lekarza rodzinnego. Tam po zebraniu wywiadu zostaniemy pokierowani do odpowiedniego specjalisty w zależności od czynnika, który powoduje u nas osłabienie kości. Bardzo dużą pomocą dla lekarza będzie skierowanie na podstawowe badania krwi, takie jak morfologia, próby wątrobowe, określenie stężenia: hormonów tarczycy oraz przytarczyc, wapnia, fosforu czy witaminy D. Jeśli chodzi o badania specjalistyczne, głównie wykonuje się densytometrie kości techniką DEXA (dual energy X-ray absorptiometry). Wyróżniamy tu również metodę radiologiczną czy z wykorzystaniem tomografii komputerowej.

Z metod "nieinwazyjnych" wykorzystuje się kalkulator FRAX (Fracture Risk Assessment Tool), który ocenia ryzyko złamania osteoporotycznego w przeciągu 10 lat.

Jak leczyć osteoporozę, a jak zapobiegać?

Po udaniu się do lekarza oraz uzyskaniu dobrej diagnozy należy przejść do leczenia. Lekarz podczas terapii będzie dążył do ograniczenia tempa utraty masy kostnej oraz jej odbudowy. Ponieważ nie jesteśmy w stanie całkowicie wyleczyć tej choroby, celem terapii będzie możliwie jak największe ograniczenie ryzyka kolejnych złamań za pomocą leków oraz eliminacji czynników ryzyka.

W przypadku leków na pomoc przychodzą nam: bisfosfoniany - w zależności od preparatu stosujemy od jednego razu w tygodniu po raz na rok. Bardzo istotne będzie tu odpowiednie stosowanie tabletki. Należy popijać je wodą niegazowaną a następnie przez kolejne 2 godziny utrzymać pionową pozycję ciała oraz unikać posiłków.

Do innych grup leków zaliczać będziemy tu: kalcytoninę, ranelinian strontu, teryparatyd, raloksyfen, denozumab. W przeszłości wykorzystywało się również hormonalną terapię zastępczą. Natomiast po głębszym przeanalizowaniu procesu leczenia okazało się, że działania uboczne przeważają nad korzyścią pacjenta.

Kolejnym krokiem po doborze leków, ważnym elementem szczególnie w przypadku seniorów, będzie zadbanie o komfort życia. Dostosowując pomieszczenie, oświetlenie, wprowadzając odpowiednią rehabilitację czy asekurowanie kulą będzie zmniejszało ryzyko upadku oraz złamania.

Czy osteoporozę można wyleczyć?

Osłabienie kości jest procesem nieuchronnym. Niemożliwym jest zahamowanie tego przebiegu. Wdrażając natomiast odpowiednie środki zapobiegawcze jesteśmy w stanie ograniczyć rozwój choroby, zmniejszyć ryzyko złamania i tym samym poprawić komfort życia pacjenta.