Rzucanie palenia, a tycie – fakty i mity
Osoby palące z różnych powodów i w różny sposób mogą reagować na zaprzestanie palenia. U niektórych osób, gdzie próby zaprzestania palenia kończą się niepowodzeniem, czyli powrotem do palenia jest pojawienie się łaknienia i zwiększenie masy ciała.
Palenie tytoniu, a szczególnie nikotyna wpływa na czynność motoryczną żołądka opóźniając jego opróżnianie z płynów i pokarmów stałych. To przyczynia się do odczuwania wczesnej sytości. Palenie tytoniu zmniejsza apetyt, zaburza zmysł smaku i węchu przez co zmniejsza przyjemność spożywania wielu produktów. Co więcej, nikotyna ma bezpośredni wpływ na metabolizm w tkance tłuszczowej. W chwili zaprzestania palenia uczucie sytości zanika; obserwuje się zwiększenie przyjmowania posiłków i obniżenie wydatkowania energii. Wszystko to wraz z obniżeniem aktywności fizycznej, niskim spożyciem warzyw i owoców, dużym przyjmowaniem alkoholu prowadzi do szybszego przyrostu masy ciała.
Mechanizm działania preparatów nikotynowych odpowiadający za wspomaganie zaprzestania palenia jest wielokierunkowy. Zamysłem nikotynowej terapii zastępczej jest suplementacja nikotyny w celu uniknięcia objawów odstawienia. W badaniach klinicznych dowiedziono, że zastosowanie preparatów nikotynowych pozwala w pewnym stopniu ograniczyć (względem placebo) występowanie nadmiernego łaknienia i przyrostu masy ciała. W przypadku zwiększenia dawki nikotyny działanie to wydaje się nasilać. Zaobserwowano również, iż w przypadku zaprzestania przyjmowania preparatów nikotynowych masa ciała zwiększa się w podobnym stopniu, co u osób zaprzestających palenia bez stosowania nikotynowej terapii zastępczej.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że ryzyko zdrowotne związane z ewentualnym przyrostem masy ciała jest niewielkie w porównaniu z ryzykiem dalszego palenia tytoniu. Odpowiednie ćwiczenia fizyczne i zdrowe odżywianie, często zmniejszenie kaloryczności posiłków mogą prowadzić do ograniczenia zwiększenia masy ciała. Ważny jest fakt, aby pacjent koncentrował swoją uwagę głównie na zaprzestaniu palenia, a nie na masie ciała, aż do momentu, gdzie pewien jest, że nie powróci do nałogu.
Autor tekstu: prof. dr hab. Ewa Florek
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu