Powiększone węzły chłonne - objawy i przyczyny choroby

Spis treści:

Czym są węzły chłonne?
Rozmieszczenie i budowa węzłów chłonnych
Objawy powiększonych węzłów chłonnych
Profilaktyka i leczenie

Zapalenie węzłów chłonnych to stan zapalny (bolesne powiększenie) jednego węzła lub grupy węzłów chłonnych. Stan ten dotyczy zwykle węzłów chłonnych znajdujących się na szyi, w dole pachowym i pachwinie. Bolesny obrzęk węzłów jest często powiązany z gorączką co wskazuje, że organizm stara się zwalczyć infekcję wirusową lub bakteryjną będącą przyczyną choroby.

Czym są węzły chłonne?

Węzły chłonne( nodi limphatici) pełnią bardzo ważną rolę. Są one miejscem, w którym powstają limfocyty, tu również zostają zatrzymywane i niszczone bakterie płynące z prądem chłonki. Również w węzłach chłonnych zatrzymywane zostają ciała stałe, które dostały się do chłonki. Węzły chłonne układają się przeważnie w grupy od kilku do kilkunastu sztuk. Są one elementem układu limfatycznego. Są to licznie występujące struktury leżące na przebiegu naczyń limfatycznych. Główną funkcją węzłów jest filtracja zawartej w niej limfy oraz udział w wytwarzaniu przeciwciał. Bronią organizm przed wirusami, bakteriami i komórkami nowotworowymi. Są niewyczuwalne a ich powiększenie może świadczyć o toczącej się w organizmie infekcji.

Rozmieszczenie i budowa węzłów chłonnych

W skład układu chłonnego poza naczyniami wchodzą również węzły chłonne. Węzłami chłonnymi nazywamy twory o kształcie zbliżonym do ziarenka fasoli, o średnicy od 2 do 30 mm. Węzeł chłonny pokrywa torebka, z której w głąb narządu wnikają beleczki łącznotkankowe. Zrąb węzła chłonnego tworzą liczne komórki tkanki siateczkowej. W okach siateczki tkwią skupienia limfocytów, tak zwane grudki chłonne. Grupują się one w obwodowej części węzła chłonnego, wchodząc w skład jego kory. Wewnątrz poszczególnych grudek chłonnych znajdują się młodsze pokolenia limfocytów tak zwane limfoblasty. Część wewnętrzną węzła chłonnego zajmuje rdzeń, w którym widoczne są pasma rdzenne odpowiadające grudkom chłonnym na obwodzie. Pomiędzy miąższem a torebką oraz pomiędzy miąższem a beleczkami łącznotkankowymi znajdują się wolne przestrzenie chłonne, którymi przepływa chłonka. Chłonka jest płynem lekko żółtawej barwy, o składzie chemicznym i biologicznym podobnym do składu osocza krwi. Od krwi różni się brakiem krwinek czerwonych.

Rozmieszczone są na całym ciele w przebiegu naczyń limfatycznych, którymi transportowana jest limfa. Ich główne skupiska znajdują się pod pachami, w pachwinach, na szyi, w pobliżu zatok, za uszami oraz w okolicy żuchwy, w jamie brzusznej, pod kolanami. Ze względu na lokalizację wyróżnia się:

węzły chłonne obwodowe znajdują się tuż pod skórą i są łatwe do zbadania. Są to węzły szyjne, podżuchwowe, pachwinowe lub karkowe.
węzły chłonne głębokie umiejscowione są głębiej przeważnie w okolicy narządów wewnętrznych. Do ich zbadania niezbędne jest wykonanie badań specjalistycznych takich jak tomografia, RTG, USG. Zalicza się do nich węzły: pod- łopatkowe, wątrobowe, pęcherzowe.

Objawy powiększonych węzłów chłonnych

Do powiększenia węzłów chłonnych dochodzi, gdy limfa ulega zastojowi, a znajdujące się w nich komórki odpornościowe namnażają się, aby zwalczyć chorobę. Często towarzyszy temu gorączka, katar, ból gardła, ból w obrębie węzła chłonnego, ogólne osłabienie, zmęczenie, nadmierne poty, dolegliwości bólowe, niekiedy utrata wagi

Przyczyny:

Infekcyjne przyczyny powiększenia węzłów chłonnych:

infekcje bakteryjne i wirusowe (angina, gruźlica, szkarlatyna, kiła, gronkowiec, ospa wietrzna, odra, różyczka mononukleoza, AIDS)
choroby grzybicze na przykład: histoplazmoza, blastomykoza to przykłady zakażeń grzybicznych, których jednym z objawów jest powiększenie węzłów chłonnych.

Nieinfekcyjne przyczyny powiększenia węzłów chłonnych:

choroby nowotworowe (nowotwory szpiku kostnego, układu chłonnego, krwi, przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych)
choroby autoimunologiczne np. toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów
reakcja poszczepienna- reakcja na szczepienie na przykład gruźlicę, odrę, różyczkę
reakcja na leki– niepożądana reakcja na niektóre leki stosowane na przykład w leczeniu padaczki (fenobarbital), dny moczanowej (allopurynol), infekcje bakteryjne (sulfonamidy)
choroba Kawasaki

Przyczynami powiększenia węzłów chłonnych na szyi są stany zapalne zębów i jamy ustnej, infekcje gardła, zakażenia górnych dróg oddechowych. Mogą być to też przerzuty nowotworu złośliwego krtani gardła i części nosowej gardła. Powiększenie węzłów chłonnych pod pachami najczęściej związane jest z nowotworem piersi bądź z białaczką lub chłoniakiem. Powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych najczęściej świadczy o obecności miejscowego stanu zapalnego w obrębie narządów płciowych lub o obecności chorób przenoszonych drogą płciową, czasami oznaczają stan zapalny w obrębie kończyn dolnych.

Powiększenie węzłów chłonnych tylko w określonej lokalizacji określa się mianem limfadenopati zlokalizowanej np. szyjnej, pachowej. W przypadku zmian w większej liczbie węzłów chłonnych położonych w różnych partiach ciała mówi się o limfadenopati uogólnionej.

Profilaktyka i leczenie

Powiększonych węzłów chłonnych nie należy leczyć samodzielnie, najlepiej skorzystać z konsultacji lekarskiej w celu ustalenia przyczyny powiększenia węzłów chłonnych i wykonania ewentualnie niezbędnych badań w celu dalszej diagnostyki. W przypadku powiększenia węzłów w wyniku infekcji wirusowej lub bakteryjnej zachodzi konieczność podawania leków przeciwbólowych, przeciwwirusowych i antybiotyków. W ocenie węzłów chłonnych znaczenie ma ich umiejscowienie, liczba, bolesność, konsystencja a także stan skóry. Istotne jest, aby po wyleczeniu infekcji węzły wracały do prawidłowych rozmiarów. Konsultacji lekarskiej wymagają również węzły chłonne bardzo miękkie, ropiejące i tworzące tak zwane przetoki otwierające się na powierzchnię skóry. U dzieci węzły chłonne powiększają się w większym stopniu. Dzieje się tak ponieważ układ limfatyczny dzieci kształtuje się do 12 roku życia, nawet przy lekkim przeziębieniu może wystąpić znaczne ich powiększenie. Najczęstszą przyczyną powiększenia węzłów chłonnych u dzieci są infekcje bakteryjne i wirusowe.