Objawy i leczenie kamicy nerkowej
Spis treści:
- Przyczyny i objawy kamicy nerkowej
- Najczęstsze przyczyny kamicy nerkowej
- Choroby powiązane z częstym występowaniem kamicy nerkowej
- Wady anatomiczne predysponujące do powstawania kamieni w nerkach
- Główne objawy kamicy nerkowej
- Leczenie i profilaktyka
Główną funkcją nerek jest filtrowanie krwi i wydalanie z moczem zbędnych produktów przemiany materii i nadmiaru płynu. Regulują one także objętość i skład płynów ciała w tym kwasowość krwi.
Kamica nerkowa jest jedną z najczęstszych chorób układu moczowego. Polega na tworzeniu się w nerkach lub drogach moczowych kamieni.
Przyczyny i objawy kamicy nerkowej
Kamienie nerkowe powstają, gdy dochodzi do wykrystalizowania związków obecnych w moczu. Proces krystalizacji ułatwiają przewlekłe infekcje układu moczowego, picie niedostatecznej ilości płynów lub dieta zbyt bogata w szczawiany- związki obecne między innymi w rabarbarze, szpinaku i kawie. Powstają też w wyniku zaburzeń hormonalnych prowadzących do nagromadzenia pewnych związków we krwi. Zależnie od składu chemicznego powstałych złogów wyróżniamy kamienie:
-
szczawianowe
-
fosforanowe
-
moczanowe
-
cystynowe
Kamienie nerkowe mają różną wielkość od malutkich drobin do tworów o średnicy 50 mm. Duże kamienie tworzą się przez lata, ale małe mogą powstać w ciągu1- 2 tygodni. Zwykle pierwszym objawem, że coś się złego dzieje jest atak kolki nerkowej.
Jest schorzeniem występującym u 10-12% mężczyzn i około 5% kobiet. Powstanie złogów w nerkach może wystąpić w każdym wieku. Występowanie kamicy nerkowej uzależnione jest od czynników geograficznych, klimatycznych, dietetycznych i genetycznych. Kamicą nerkową zagrożone są również kobiety w czasie ciąży, bo wtedy najczęściej dochodzi do zastoju moczu oraz bakteryjnych infekcji dróg moczowych. Bakterie alkalizują mocz a w środowisku zasadowym szybciej wytrącają się sole wapnia co sprzyja tworzeniu się kamieni.
Czynniki ryzyka wystąpienia kamicy nerkowej:
-
wystąpienie kamicy u dziecka powiązane jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju kamicy nerkowej w ciągu życia w porównaniu do zdrowej populacji
-
rodzinne występowanie kamicy – dzieci dorosłych chorujących na kamicę nerkową częściej chorują w porównaniu do osób, których rodzice byli wolni od kamicy nerkowej
Najczęstsze przyczyny kamicy nerkowej
-
zbyt mała ilość wypijanych płynów
Zalecana dobowa objętość wydalanego moczu powinna wynosić około 2,5 l co wymaga wypicia około 3 l płynów
-
błędy dietetyczne– dieta obfitująca w nadmiar sodu
Zbyt duża ilość spożywanego w diecie sodu prowadzi do zwiększenia wydalania z moczem jonów wapnia co zwiększa ryzyko powstania złogów zbudowanych z soli wapnia (szczawiany lub fosforany wapnia)
Choroby powiązane z częstym występowaniem kamicy nerkowej
-
nadczynność przytarczyc
-
otyłość
-
zespół metaboliczny: cukrzyca, miażdżyca
-
wielotorbielowatość nerek
-
choroby jelit np. choroba Leśniowskiego- Crohna
-
urazy rdzenia kręgowego i inne schorzenia neurologiczne, które unieruchamiają pacjenta.
Wady anatomiczne predysponujące do powstawania kamieni w nerkach
-
nerka gąbczasta– torbielowatość powstająca w świetle torbieli, drobne złogi mogą być przyczyną nawrotowej kolki nerkowej, zakażenia układu moczowego lub krwiomocz
-
zwężenie połączenia miedniczkowo -moczowodowego– wada początkowa odcinka moczowodu zlokalizowana w miejscu przejścia miedniczki nerkowej w moczowód
-
uchyłek kielicha– uwypuklenie kielicha
-
zwężenie moczowodu- każde zwężenie moczowodu niezależnie od przyczyny sprzyja zaleganiu moczu powyżej zwężenia
-
odpływ pęcherzowo-moczowodowy- schorzenie objawiające się cofaniem się moczu z pęcherza do moczowodu lub układu kielichowo-miedniczkowego nerki
-
nerka podkowiasta– wada wrodzona nerek-
malformacja polegająca na zrośnięciu dolnych biegunów nerek, wada występuje u 1 osoby na 400
Przyczyna powstawania kamieni nerkowych nie została jednoznacznie ustalona. Istnieje wiele teorii tłumaczących mechanizmy powstawania złogów w układzie moczowym, ale żaden z nich nie jest w pełni potwierdzony. W układzie moczowym człowieka mogą powstać złogi o różnym składzie chemicznym. Podstawowymi warunkami powstania złogów nerkowych jest przesycenie moczu substancjami mogącymi tworzyć kryształy takimi jak: wapń, szczawiany, kwas moczowy i niedobór substancji hamujących krystalizację w moczu.
Czynniki niezbędne do tworzenia kamieni nerkowych:
-
przesycenie moczu substancjami, które mogą krystalizować
-
niedobór substancji hamujących krystalizację moczu
-
obecność substancji inicjujących krystalizację w moczu
-
długotrwałe leczenie choroby wrzodowej preparatami alkalizującymi, zmniejszającymi wydzielanie kwasu żołądkowego
-
przedawkowanie witaminy D 3, witaminy C, wapnia
-
zażywanie leków np. kortykosteroidów
Główne objawy kamicy nerkowej
Kamica nerkowa zazwyczaj przez wiele lat nie daje żadnych objawów. Chory zazwyczaj dowiaduje się, że ma problem z kamieniami nerkowymi, gdy dopada go atak kolki nerkowej, czyli gdy kamień zamyka światło przewodu moczowego, powoduje obrzęk nerek lub nerki i wywołuje atak silnego bólu.
Objawy:
-
silne bóle obejmujące brzuch, okolice lędźwiowe
-
ból podczas oddawania moczu
-
częste oddawanie moczu
-
bolesne i nagłe parcie na pęcherz i trudności w jego utrzymaniu
-
podwyższona temperatura
-
bladość skóry
-
krwiomocz
-
nudności i wymioty
Rodzaje kamicy nerkowej:
-
kamica cystynowa- dotyka około 1% chorych i polega na upośledzeniu wchłaniania cystyny-aminokwasu
-
kamica fosforanowa -dotyka 5 do 10% chorych, przyczyną są częste zakażenia układu moczowego bakteriami wytwarzającymi ureazę, czyli Proteus, Klebsiella.
Ureaza powoduje rozkład mocznika do amoniaku i wywoływanie alkalicznego odczynu moczu. Leczenie polega na zakwaszeniu moczu, unikaniu produktów bogatych w wapń i fosforany, czyli nasion roślin strączkowych, ograniczenia ziemniaków, warzyw i owoców oraz mleka i jaj. Poleca się spożywanie ryb, kasz i makaronów.
-
kamica szczawianowo-wapniowa-dotyczy 70- 80% chorych
Jej przyczyny to:
-nadczynność przytarczyc
-przedawkowanie witaminy D 3
- nadmierne wydalanie z organizmu wapnia, cytrynianów, szczawianów
Leczenie polega na zwiększeniu ilości wypijanych płynów do 4 -5 l dziennie, dieta z ograniczeniem spożycia szczawianów z wykluczeniem czekolady, kakao, szpinaku, rabarbaru, cytryny, buraków, kawy, herbaty. Zaleca się spożywać: kiełki, jaja, chleb razowy, kasze, chude mięso, ryby, drób, ogórki, sałate, owoce
-
kamica moczanowa- dotyka 5 -10% chorych, rozwija się, gdy ph moczu jest kwaśne lub organizm produkuje nadmiar kwasu moczowego. Dotyka także chorych na chłoniaki i białaczki oraz schorzenia szpiku. Dieta polega na spożywaniu potraw mlecznych oraz dużych ilości warzyw i owoców a także: chudy ser i mleko, ziemniaki w celu zmniejszenia kwasowości moczu, unikać należy: mięsa wieprzowego, wołowego, produktów bogatych w puryny, które znajdują się w podrobach ( wątroba, płuca), wywarach, galaretach, sardynkach i śledziach.
Leczenie i profilaktyka
Profilaktyka polega głównie na
-
ograniczeniu spożycia soli kuchennej
Pacjenci z kamicą nerkową lub chorzy wysokiego ryzyka jej wystąpienia lub nawrotu powinni zmniejszyć ilość spożywanej soli kuchennej. Zaleca się, aby dzienna zawartość sodu w diecie nie przekraczała 2- 3 grama. Wśród pokarmów o najwyższej zawartości sodu wymienia się: sery, jedzenie puszkowane, słone, paluszki, chipsy. Dieta pacjenta z kamicą nerkową powinna bazować na produktach świeżych lub mrożonych z maksymalnym ograniczeniem produktów przetworzonych. Zupę i produkty typu instant powinny być całkowicie wyeliminowane z diety.
-
zwiększenie ilości spożywanych warzyw i owoców
Świeże owoce i warzywa są źródłem potasu, błonnika, antyoksydantów, cytrynianów i magnezu. Magnez i cytryniany uznawane są za substancje hamujące krystalizację.
-
ograniczenie produktów spożywanych bogatych w szczawiany takie jak: rabarbar, szpinak, migdały
Ograniczenie szczawianów w diecie zalecane jest u pacjentów z wysokim stężeniem szczawianów w moczu
-
ograniczenie spożycia białka zwierzęcego– nadmiar białka zwierzęcego zwiększa stężenie kwasu moczowego i jonów wapnia w moczu.
Kamica nerkowa może być leczona różnymi metodami, a wybór sposobu leczenia uzależniony jest od wielu czynników. W przypadku kamicy, która nie powoduje objawów zmuszających do pilnej interwencji (kolka nerkowa, niewydolność nerek i współistniejące zakażenie układu moczowego) leczenie jest w trybie planowym. Pacjenci z silnymi dolegliwościami wywołanymi zablokowaniem odpływu moczu z nerki oraz u których wystąpił stan zapalny lub pogorszenie funkcji nerek wymaga pilnej interwencji urologicznej. Wielkość złogu w nerce jest drugim czynnikiem analizowanym w czasie kwalifikacji do leczenia kamicy układu moczowego. Mały złóg w nerce może być obserwowany w przypadku, gdy nie powoduje zaburzeń odpływu i nie powiększa się w kontrolnych badaniach obrazowych. Wskazaniem do zabiegowego leczenia kamicy nerkowej są
-
powiększanie się złogów w kontrolnych badaniach obrazowych USG, RTG, tomografia komputerowa
-
kamica struwitowa będąca przyczyną przewlekłego zakażenia układu moczowego
-
kamień powodując nawrotową kolkę nerkową lub krwiomocz
-
złóg powyżej 15 mm
-
kamień w moczowodzie, który nie rokuje samoistnego wydalenia
-
kamień moczowodzie powodujący silne dolegliwości bólowe, które nie ustępują po lekach przeciwbólowych
-
duży zastój w układzie kielichowo - miedniczkowym z pogorszeniem wydolności nerek (wzrost stężenia kreatyniny)
70% chorych można leczyć farmakologicznie. Operacje usuwania kamieni stosuje się już bardzo rzadko, stosuje się mniej inwazyjne metody:
-
lipotrypsja przezustrojowa polega na rozbijaniu kamienia moczowego wewnątrz organizmu pacjenta przy użyciu tak zwanej fali wstrząsowej. Rozdrobniony kamień jest potem wydalany w naturalny sposób
-
nefrolitotrypsja przezskórna przeprowadzana w znieczuleniu
-
ureterorenoskopia- polega na wprowadzeniu w znieczuleniu wziernika przez cewkę moczową do pęcherza a następnie do moczowodu. Przez wziernik można kamień obejrzeć i odpowiednimi narzędziami usunąć w całości lub wcześniej rozdrobnić na mniejsze fragmenty.
W aptece internetowej dostępne są liczne preparaty OTC do bez recepty stosowane w leczeniu kamicy nerkowej. Są to leki pochodzenia naturalnego, ziołowe w postaci płynów kapsułek, ziół do zaparzania. Bazują głównie na: zielu nawłoci, owocu fasoli, korzeniu mniszka.
Płyny: Nefrosept ,Nefrol, Succus Urticae, Nefrobonisol
Pasty: Fitolizyna, Debelizyna
Tabletki: Fitolizyna Nefrokaps,Rowatinex,Urostonex
Zioła Fix Herbatki zwiększające diurezę np. mniszek lekarski, skrzyp polny, liść pokrzywy, nawłoć, brzoza, męczennica.
W leczeniu kamicy nerkowej zaleca się picie naturalnej wody leczniczej Jana.
Leczenie kolki nerkowej jest zachowawcze i polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i rozkurczowych przynoszące ulgę na przykład No-spa, Pyralgina, Spastyna Max.
- Suplement diety
- Kapsułki
