Rodzaje leków przeciwbólowych

Ból sygnalizuje zagrożenie uszkodzeniem lub uszkodzenie tkanek. Jego umiejscowienie, nasilenie pozwalają ustalić:

• narząd, który uległ uszkodzeniu

• rodzaj uszkodzenia

• jego rozległość

Uszkodzenie tkanek może być spowodowane przez wiele czynników:

• zewnątrzpochodnych:

• mechanicznych

• termicznych

• chemicznych

• wewnątrzpochodnych:

• proces zapalny

• proces nowotworowy

Wyzwalane pod wpływem tych czynników z uszkodzonych komórek przekaźniki (kininy, prostaglandyny) pobudzają receptory bólowe. Doznania bólowe są co prawda niezbędne jako sygnał alarmowy, jeśli jednak nie ustępują to prowadzą do wystąpienia wielu niekorzystnych, a nawet niebezpiecznych dla życia (wstrząs anafilaktyczny) objawów towarzyszących. Zwalczanie bólu jest jednym z podstawowych zadań lekarza. Ponieważ leczenie przyczynowe nie zawsze jest możliwe, często są stosowane w lecznictwie środki farmakologiczne (anal- getika). Leki te łagodzą doznania bólowe jednak działanie ich jest tylko objawowe. Należy je stosować wyłącznie po uprzednim ustaleniu rozpoznania, ponieważ stosowanie ich bez konsultacji lekarskiej może znacznie utrudnić prawidłowe rozpoznanie i opóźnić właściwe leczenie.

Jakie są rodzaje leków przeciwbólowych?

Leki przeciwbólowe ze względu na siłę i mechanizm działania można podzielić na dwie podstawowe grupy:

• narkotyczne leki przeciwbólowe zwane jako leki opioidowe– podstawowym lekiem z tej grupy jest morfina a także fentantyl. Są to alkaloidy fantrenowe występujące w opium oraz słabsze leki narkotyczne jak kodeina i tramadol

• leki przeciwbólowe obdarzone działaniem przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym popularnie zwane słabymi analgetykami. Leki te na ogół nie są w stanie znieść silnych bólów na przykład bólów po złamaniu kości lub nowotworowych, natomiast są pomocne w bólach o mniejszym natężeniu na przykład bóle głowy, bóle mięśniowe. Niektóre leki mogą znosić bóle w określonych sytuacjach klinicznych, choć ich działania przeciwbólowego w innych stanach wykazać się nie da. Przykładowo kalcytonina znosi bóle kości (złamania, dna moczanowa), a sumatriptan bóle głowy w migrenie.

Działanie leków przeciwbólowych

Leki opioidowe morfina i jej analogi wywierają bardzo silne działanie przeciwbólowe. Nasilenie działania przeciwbólowego jest proporcjonalne do zastosowanej dawki, bóle o miernym nasileniu u człowieka znoszą dawki 5-10 mg morfiny podanej podskórnie, silne bóle wymagają dawek większych rzędu 15-20 mg. Stosowana jest głównie w bólach tępych, przewlekłych na przykład nowotworowych. Warto podkreślić, że morfina znosi też emocje (lęk, uczucie zagrożenia, strach) towarzyszące doznaniom bólowym. U większości ludzi po przeciętnych dawkach leczniczych morfiny występuje działanie uspokajające, czyli senność, spowolnienie procesów myślenia, zmniejszenie aktywności fizycznej. Na uspokajające działanie opioidów stosunkowo szybko rozwija się tolerancja. U niektórych osób zwłaszcza w podeszłym wieku po podaniu morfiny mogą występować objawy pobudzenia psychoruchowego, zmiany nastrojów. Przy wielokrotnym podaniu morfiny może pojawić się euforia, stan nieuzasadnionego dobrego samopoczucia-z podwyższonym nastrojem, zmniejszeniem zdolności odbierania przykrych bodźców. Stan taki może wystąpić już przy pierwszorazowym podaniu opioidów u osób cierpiących na przewlekłe bóle, bardzo często pojawia się on jednak przy powtarzanych wstrzyknięciach. Euforia nasila się w początkowym okresie długotrwałego stosowania opioidów i ma ona niewątpliwy udział w nadużywaniu tych leków, prowadzącym do rozwoju zależności. Euforia występuje przy pozajelitowym podawaniu opioidów, natomiast nie obserwuje się jej w przypadku doustnego przyjmowania opioidów. Brak euforii po doustnym podawaniu opioidów ma istotne znaczenie w leczeniu zależności wywołanej przez ten związek.

Opioidowe leki przeciwbólowe hamują przekazywanie informacje o bólu w układzie nerwowym. Ich działanie polega na blokowaniu tak zwanych receptorów opioidowych występujących w okolicy mózgu i rdzenia kręgowego. Mają zastosowanie w przypadku ciężkich chorób z bólem o dużym natężeniu, choroby nowotworowe, bóle po operacjach. Opioidowe leki przeciwbólowe stosowane są też na suchy kaszel blokują odruch kaszlu w mózgu na przykład: kodeina, dekstrometorfan.

Nienarkotyczne leki przeciwbólowe działają znacznie słabiej przeciwbólowo i nie powodują uzależnienia, dodatkowo działają przeciwgośćcowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo. Są zdecydowanie mniej niebezpieczne. Wśród działań niepożądanych tej grupy leków należy wymienić:

• podrażnienie błony śluzowej żołądka z zaostrzeniem choroby wrzodowej

• działanie neurotoksyczne

• zawroty i bóle głowy, szum w uszach

• skazę krwotoczną przy przedawkowaniu

• uczulenie na leki przeciwbólowe

• zespół Reye”a

• hepatotoksyczność

Zastosowanie

Leki przeciwbólowe to bardzo duża grupa środków. Wszystkie mają na celu zmniejszenie i zahamowanie odczuwania bólu. Dostępne bez recepty leki przeciwbólowe zaliczane są zazwyczaj do kategorii niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Osłabiają wytwarzanie prostaglandyn pobudzających receptory bólowe i łagodzą doznawanie bólu. Tego typu środki mają zastosowanie w przypadku:

• kontuzji

• reumatycznego zapalenia stawów

• ból zęba

• ból głowy

• bóle mięśniowe podczas grypy i przeziębienia

• ból związany z miesiączką

Rodzaje leków przeciwbólowych bez recepty dzielimy na trzy grupy w zależności od tego na którą z dwóch izoform cyklooksygenazy działają: COX-1 lub COX-2.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne hamujące COX-1

• kwas acetylosalicylowy,Aspiryna

• Ketoprofen

Hamujące COX-1i COX-2

• Diklofenac

• Ibuprofen

• Naproksen

Hamujące COX-2 a w mniejszym stopniu COX-1 takie jak:

• meloksykam

• Nimesulid

W ofercie apteki internetowej możemy znaleźć następujące leki przeciwbólowe bez recepty:

Apap, Apap Extra, Apap intense, Apap Noc, Nurofen Express forte, Ketonal aktiv, Ibuprom RR max, Ibum Express,Ibum Supermax ,Excedrin Migra Stop, Pyralgina, Opokam, Dexak, Metafen, Solpadeine Max.