Jak zapobiec odleżynom?

Wypadek samochodowy, stwardnienie rozsiane, uszkodzenie rdzenia kręgowego, choroba Parkinsona – w każdym ze wspomnianych przypadków może dojść do długotrwałego unieruchomienia. Niestety, to stanowi nie tylko spory dyskomfort dla chorego, a na jego bliskich wymusza pomoc w najprostszych czynnościach, ale też prowadzi do odleżyn. Choć zazwyczaj ten termin utożsamiamy jedynie z bolesnymi otarciami skóry, to problem jest znacznie poważniejszy, niż zakładamy. W naszym artykule podpowiadamy, jak zapobiec odleżynom.

Co to są odleżyny?
Jak powstają odleżyny?
Kto jest narażony na odleżyny?
Jak zapobiegać odleżynom?
Profilaktyka przeciwodleżynowa. Pielęgnacja skóry osoby leżącej
Dieta w profilaktyce odleżyn

Co to są odleżyny?

Niektóre osoby wskutek choroby lub wypadku zostają unieruchomione i nierzadko przez wiele tygodni, a nawet miesięcy czy lat przebywają w pozycji leżącej. Niestety, długotrwały ucisk sprawia, iż dochodzi do uszkodzenia skóry oraz tkanek i kości, które znajdują się pod nią. Długie leżenie w tej samej pozycji utrudnia prawidłowy przepływ krwi. Choć odleżyny mogą wydawać się niegroźną dolegliwością, to w rzeczywistości stwarzają poważne zagrożenie dla chorego. W skrajnych przypadkach mogą przyczynić się do zakażenia organizmu, a w konsekwencji do śmierci osoby unieruchomionej. Leczenie odleżyn stanowi nie lada wyzwanie. W związku z tym specjaliści zwracają uwagę na profilaktykę. Na szczęście odleżynom można zapobiec.

Jak powstają odleżyny?

Wskutek unieruchomienia, np. po wypadku samochodowym czy w trakcie choroby, ma miejsce długotrwały ucisk ciała. Ten z kolei utrudnia dopływ krwi do tkanek miękkich, które chronią nasze kości przed uszkodzeniami mechanicznymi. Jeśli zastanawiasz się, jak zapobiec odleżynom, musisz nauczyć się odczytywać pierwsze niepokojące objawy. Do nich zaliczamy ból oraz zaczerwienienie skóry w uciskanym miejscu. Jeśli w porę nie zostaną podjęte odpowiednie działania, skóra staje się sina i zaczyna się łuszczyć. W miarę upływu czasu obserwuje się też narastanie obrzęku oraz otarcia naskórka. Zaczyna wydzielać się także płyn surowiczy. Z czasem obumierają uciskane tkanki skóry, a nawet kości, mięśnie i ścięgna. Rany oraz uszkodzenia powstałe w obrębie skóry stanowią otwarte wrota dla mikroorganizmów chorobotwórczych, w tym gronkowca złocistego. Gdy dojdzie do zakażenia organizmu, osoba pozostająca w pozycji leżącej i wymagająca nieustannej opieki może nawet umrzeć. W związku z tym odleżyn nie należy lekceważyć.

Kto jest narażony na odleżyny?

Na odleżyny narażone są wszystkie osoby, które z powodu choroby lub nieszczęśliwego wypadku muszą pozostawać długotrwale w pozycji leżącej. Gdy nasz bliski przechodzi udar, wylew, cierpi z powodu choroby Parkinsona czy Alzheimera lub porusza się na wózku, musimy dołożyć wszelkich starań, aby uniknąć odleżyn. To niełatwa sytuacja dla całej rodziny, ponieważ chory wymaga nieustannej troski, pomocy w najprostszych czynnościach oraz odpowiedniej pielęgnacji. Tymczasem mało kto dysponuje profesjonalną wiedzą z zakresu profilaktyki odleżyn. Nie zdajemy sobie sprawy, że nie tylko odpowiednia pielęgnacja, ale również dieta może zapobiec zmianom martwiczym.

Jak zapobiegać odleżynom?

Kluczową rolę w profilaktyce przeciwodleżynowej odgrywa regularna zmiana pozycji leżącego. Aby ucisk na daną partię ciała nie był nadmierny, należy co 2-3 godziny zmieniać ułożenie chorego. Dotyczy to także osób korzystających z wózków. Jeśli zauważymy, że w danym miejscu wystąpiły pierwsze objawy odleżyn, należy maksymalnie odciążyć tę część ciała. Do dyspozycji mamy podkładki, poduszki i materace przeciwodleżynowe. Gdy stan chorego się poprawia, należy zachęcać go do samodzielnego wykonywania niektórych ruchów, to w naturalny sposób zmniejszy ryzyko odleżyn. W profilaktyce odleżyn należy też unikać długotrwałego kontaktu skóry pacjenta z wilgocią. W związku z tym należy regularnie zmieniać mokrą pościel, spoconą piżamę oraz mokre pieluchomajtki.

Profilaktyka przeciwodleżynowa. Pielęgnacja skóry osoby leżącej

Bardzo ważna jest systematyczna i prawidłowa pielęgnacja skóry osoby leżącej. Codziennie należy przemywać ją wodą z dodatkiem mydła, w tej roli sprawdzi się zarówno szare mydło, jak i preparaty myjące dostępne w aptekach, które zostały wzbogacone o pantenol o działaniu łagodzącym podrażnienia. Po zakończeniu tej czynności zaleca się natłuszczenie skóry osoby leżącej. W ten sposób tworzymy powłokę okluzyjną, która zapobiega przeznaskórkowej utracie wody. Ponadto stanowi naturalną barierę ochronną. Niektórzy pacjenci mają dużą tendencję do powstawania odleżyn. W ich przypadku preparat natłuszczający powinien zawierać substancje o działaniu przeciwbakteryjnym np. olejek z drzewa herbacianego. W profilaktyce przeciwodleżynowej przydadzą ci się następujące preparaty:

maść na odleżyny w tej roli doskonale sprawdzi się Bepanthen oraz Alantan;
maść na odparzenia np. Linoeparol Intensive;
plastry na odleżyny np. Sutricon plastry silikonowe;
plastry na odparzenia dla dorosłych np. Bliznasil.

Dieta w profilaktyce odleżyn

Osoba chora, która znajduje się w pozycji leżącej lub ma ograniczony zakres poruszania się, powinna spożywać zróżnicowane posiłki, aby zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na wszystkie składniki odżywcze, w tym witaminy i minerały. Niestety, nie zawsze pacjent jest w stanie przyjmować tradycyjne dania, czasem konieczne jest wdrożenie żywności medycznej, w tym nutridrinków. Aby zapobiec odleżynom, należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby dieta chorego zawierała: duże ilości białka (mięso, nabiał, jaja); cynk (orzechy i nasiona słonecznika); witaminę C, która uczestniczy w syntezie kolagenu, podstawowego białka strukturalnego skóry, stawów oraz naczyń krwionośnych (truskawki, pietruszka, owoce cytrusowe, porzeczka, aronia). Dieta w profilaktyce odleżyn powinna być wolna od produktów wzdymających, w tym roślin strączkowych i kapustnych. Niewskazane są także pikantne potrawy. Osobie leżącej nie podawajmy produktów ciężkostrawnych. Powinna ona spożywać posiłki regularnie, najlepiej 5 razy dziennie.