Niedobór żelaza w organizmie –przyczyny, objawy i przeciwdziałanie.
- Rola żelaza w organizmie
- Przyczyny niedoboru żelaza
- Żelazo- źródła
- Objawy i skutki niedoboru żelaza
- Suplementy z żelazem
Rola żelaza w organizmie
Żelazo to jeden z najbardziej cennych mikroskładników pokarmowych. Jest niezwykle ważnym składnikiem dla funkcjonowania organizmu, jego niedobór może prowadzić do wystąpienia niedokrwistości. W organizmie żelazo występuje w ilości około 3- 4 g.
Jest niezbędnym składnikiem do przebiegu w organizmie ważnych procesów biologicznych:
- wchodzi w skład hemoglobiny i uczestniczy w transporcie tlenu do komórek organizmu
- wchodzi w skład enzymów chroniąc komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym
- uczestniczy pośrednio w syntezie serotoniny, prostoglandyn, tlenku azotu
- bierze udział w produkcji hormonów tarczycowych: tyroksyny, trójodotyroniny
- wpływa na metabolizm cholesterolu
- bierze udział w syntezie DNA
- pomaga zwalczać wirusy i bakterie przez układ immunologiczny
Dzienne zapotrzebowanie na żelazo wynosi:
- niemowlęta powyżej 6 miesiąca życia - 11mg
- dzieci od 1 do 3 roku życia - 7 mg
- dzieci od 4 do 12 roku życia- 10 mg
- dla chłopców 13 – 18 lat –12 mg
- dla dziewcząt 13-18 lat –15 mg
- dla mężczyzn -10 mg
- dla kobiet do 50 roku życia -18 mg, a powyżej 50 roku -10 mg
- w ciąży -27 mg
- w okresie laktacji –10 mg
Przyczyny niedoboru żelaza
Większość obecnego żelaza w organizmie łączy się z białkiem -hemoglobiną, składnikiem krwinek czerwonych.
Poziom żelaza we krwi powinien mieścić się w zakresie 60 –80 ug/ml.
Zależy od:
- zawartość żelaza w pożywieniu
- wchłanianie żelaza w przewodzie pokarmowym
- utraty żelaza
- dystrybucji żelaza w organizmie
Niskie stężenie żelaza we krwi nie musi być jednoznaczne z brakiem zapasów żelaza w organizmie. Obniżony poziom żelaza we krwi hiposydermia występuje w przypadku:
- niedoboru żelaza w pożywieniu
- w zespołach złego wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego
- w przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego
- ciąża i okres karmienia
- przy obfitych miesiączkach
- znacznie obniżonej kwaśności soku żołądkowego
- w chorobach nowotworowych
- w krwawieniach przewodu pokarmowego i z dróg moczowych
Podwyższony poziom żelaza we krwi hipersydemia występuje, gdy:
- żelazo jest dostarczane w nadmiarze
- dochodzi do zaburzenia magazynowania żelaza np. niewydolności wątroby
- dochodzi do nadmiernego uwalniania żelaza z komórek np. w wyniku rozpadu krwinek czerwonych.
Żelazo- źródła
Produkty spożywcze są źródłem dwóch rodzajów żelaza: hemowego -przyswajalne jest w 25-50% i niehemowego przyswajalne jedynie od 1 do 10 %. Do źródeł żelaza hemowego zalicza się: wątróbka, nerki, jaja, mięso, drób, ryby. Żelazo niehemowe znajduje się w pełnych ziarnach zbóż, zielonych warzywach, burakach, brukselce, suszonych warzywach i owocach.
Objawy i skutki niedoboru żelaza
Do objawów zalicza się:
- obniżenie stężenia ferrytyny w surowicy krwi poniżej normy, czyli białka ostrej fazy syntezowanego przez wątrobę, które magazynuje żelazo w organizmach
- niedokrwistość -obniżone stężenie hemoglobiny we krwi
Niedokrwistość daje objawy takie jak:
- bladość skóry, warg oraz spojówek
- zmniejszenie aktywności, szybsze męczenie się, bóle stawów, osłabienie mięśni
- niższa odporność organizmu
- osłabienie umysłowe, utrudnione zapamiętywanie
- złe samopoczucie
- kołatanie serca
- bóle i zawroty głowy
- mroczki przed oczami
- biegunki
- większa łamliwość włosów i paznokci (charakterystyczne bruzdy na paznokciach)
- słabszy rozwój psychiczny u dzieci i zaburzenia wzrostu
Jej przyczyny upatruje się w diecie ubogiej w żelazo, wapń, witaminę C (powszechna w przypadku diety wegeteriańskiej).
Może być związana ze zwiększonym zapotrzebowaniem na żelazo w okresie wzrostu, w ciąży lub nadmierną utratą żelaza w trakcie obfitych miesiączek oraz innych krwawień.
W przebiegu niedokrwistości obserwuje się suchą szorstką skórę, zajady w kącikach ust.
Suplementy z żelazem
Niedobór żelaza w organizmie poważnie wpływa na kondycję naszego zdrowia. Jest niezwykle ważnym pierwiastkiem, który należy dostarczać organizmowi komponując właściwą dietę, żelazo można też suplementować, ale należy pamiętać by preparaty z żelazem dawkować z umiarem. Skutkiem ubocznym częstego przyjmowania suplementów są zaparcia, wchodzą w interakcje z innymi lekami.
Wchłanianie żelaza zwiększa witamina C, dlatego warto w diecie łączyć produkty zawierające te dwa składniki mineralne. Przyswajalność żelaza ogranicza wapń, magnez, cynk, fosfor, nie wskazane jest przyjmowanie żelaza z antybiotykami z grupy tetracyklin, gdyż zmniejsza skuteczność działania antybiotyków, także w połączeniu z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi nasila ich drażniące działanie na śluzówkę układu pokarmowego.
Aby utrzymać prawidłowy poziom żelaza we krwi można stosować następujące preparaty dostępne w aptece bez recepty:
- Ascofer - drażetki zawierające 200mg żelaza w postaci glukonianu, wskazaniem do stosowania jest potrzeba uzupełnienia niedoborów żelaza w organizmie
- Burak - kapsułki zawierające koncentrat z buraka ćwikłowego, wzbogacony w żelazo i witaminę C
- Floradix –naturalny tonik zawierający żelazo i witaminy
- Olimp Chela Ferr Med- kapsułki zawierające żelazo w postaci chelatu aminokwasowego wysoko przyswajalną i dobrze tolerowaną postać żelaza
- Acti- Globin – suplement diety którego składniki wspomagają prawidłową produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny oraz uzupełniają codzienną dietę w żelazo i kwas foliowy
- Actiferol – produkt dla niemowląt, dzieci, dorosłych do stosowania w celu zapewnienia prawidłowej podaży żelaza i anemii. Żelazo Actiferol dobrze się przyswaja a jednocześnie jest delikatne dla przewodu pokarmowego i nie barwi zębów
- Biofer - zawiera dwa rodzaje żelaza :hemowe związane w cząsteczce hemoglobiny oraz organiczne żelazo. Pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny, wzmacnia układ odpornościowy, zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia.
- Szelazo +Sr -kapsułki o przedłużonym uwalnianiu, suplement diety o wysokiej zawartości żelaza, witaminy C, B12, B6 i kwasu foliowego.
