Suplementacja witaminy D cały rok
Witamina D jest jedną z niewielu witamin, które powstają w organizmie. Produkowana jest w skórze pod wpływem promieni UVB ze światła słonecznego. Ilość witaminy D we krwi jest naturalnie wyższa w lecie niż w zimie, dlatego tak ważne jest, aby w okresie zimowym w słoneczne dni spędzać jak najwięcej czasu na dworze. Terminem “Witamina D” określa się związki chemiczne z grupy steroidów. Spośród nich największe znaczenie dla człowieka ma witamina D3 (cholekalcyferol) i D2 (ergokalcyferol). Optymalna ilość witaminy D w organizmie jest ważna na każdym etapie życia, od okresu płodowego, dzieciństwa, dojrzewania, aż po starość. Właściwy poziom tej witaminy zapewnia mocne kości, zdrowe zęby, sprawnie funkcjonujący układ krążenia, szczupłą sylwetkę, a także zmniejsza ryzyko rozwoju raka. Witamina D ma duży wpływ na zdrowie i prawidłowy rozwój człowieka. Odpowiada za utrzymywanie właściwego stanu układu kostnego, prawidłowy rozwój i mineralizację kości. Odgrywa istotną rolę we wchłanianiu wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego, odpowiada za prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforową w ustroju. Przy niedoborze witaminy D wapń zawarty w pożywieniu nie jest całkowicie wykorzystany, co może prowadzić do upośledzenia mineralizacji kości.
Witamina D pełni zatem funkcje:
- utrzymuje właściwe stężenie wapnia we krwi, zwiększając wchłanianie w jelitach wapnia i fosforu
- hamuje nadmierne wydalanie z organizmu powyższych pierwiastków
- jest niezbędna do optymalnego formowania układu szkieletowego
- wpływa korzystnie na system nerwowy i na skurcze mięśni, w tym serca
- zmniejsza stany zapalne skóry
Objawy braku witaminy D
Mogą wystąpić u osób spożywających pokarm ubogi w prekursory tej witaminy a także w chorobach przewodu pokarmowego, zwłaszcza wątroby, prowadzących do zespołu złego wchłaniania. Niedobór witaminy D jest także związany z wiekiem i ma różny wpływ na zdrowie. U dorosłych prowadzi do osteomolacji(choroba polegająca na niedostatecznym wysyceniu kości wapniem i w jej konsekwencji osteoporozą). Długotrwałe niedobory witaminy D skutkują w wieku dorosłym częstszym występowaniem niektórych nowotworów np. raka prostaty, raka piersi, jelita grubego i odbytnicy, płuc oraz trzustki, a także mogą być przyczyną stwardnienia rozsianego.
Jest bardzo ważną witaminą dla dzieci. Jej niedobory prowadzą do wystąpienia krzywicy. U chorego dziecka można zaobserwować np. rozmiękczenie kości czaszki, zniekształcenie klatki piersiowej i kręgosłupa oraz zahamowanie wzrostu. U niemowląt pojawia się nadmiernie płaska główka z tyłu, opóźnia się także proces zrastania ciemiączka.
Z kolei niedobór witaminy D w czasie życia płodowego może doprowadzić do zaburzenia rozwoju mózgu dziecka i być przyczyną trwałego uszkodzenia funkcji mózgowych, przez co zwiększa się ryzyko wystąpienia schizofrenii czy autyzmu.
Ponadto niedobór witaminy D objawia się:
- obniżeniem siły mięśniowej, bóle kostno- mięśniowe
- zanikiem mięśni
- spadkiem aktywności komórek budujących tkankę kostną
- zmniejszeniem wytwarzania włókien kolagenowych
- zahamowaniem perystaltyki jelit
- zmniejszeniem aktywności komórek nerwowych
- chorobą przyzębia
- bezsenność
Jej niedobór może zwiększać ryzyko wielu chorób:
- grypy i gruźlicy
- chorób autoimmunologicznych (cukrzyca typu 1, stwardnienia rozsianego, reumatoidalnego zapalenia stawów)
- niektórych nowotworów
- chorób układu sercowo –naczyniowego np. nadciśnienia, miażdżycy, zawału, udaru)
- zaburzeń neurodegeneracyjnych m.in. demencji i choroby Alzheimera
- chorób psychicznych tj. depresji i schizofrenii
Powody niedoboru witaminy D
- niewystarczająca podaż w diecie
- zmniejszone wchłanianie z przewodu pokarmowego
- niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne
- upośledzona synteza aktywnych metabolitów w wątrobie (stany zapalne, marskość wątroby) i nerkach (ostra i przewlekła niewydolność nerek)
- stosowanie niektórych leków np. przeciwpadaczkowych
Dawkowanie witaminy D
Przyjmuje się, że dieta powinna dostarczać nam 20%dziennego zapotrzebowania na witaminę D3, a 80% powinno pochodzić z syntezy skórnej, czyli ekspozycji na słońce. Ważne jest, aby każdy przyjmował taką dawkę jakiej potrzebuje z uwzględnieniem wieku, masy ciała, karnacji, pory wykonywanej pracy zawodowej, ekspozycji na promieniowanie słoneczne czy spożycia tej witaminy z dietą. W przypadku kobiet znaczenie ma również stan fizjologiczny -ciąża i laktacja. Obecnie obowiązuje profilaktyczna suplementacja od września do końca kwietnia w odpowiedniej dawce (u zdrowych dorosłych:800-2000IU i ekspozycja na słońce w okresie letnim. Warto skonsultować z lekarzem, by ustalił właściwy preparat i właściwą dawkę witaminy D. Odpowiedni poziom tej witaminy u dzieci to nie tylko prawidłowy rozwój kości, lecz także zmniejszone ryzyko krzywicy. Dlatego u niemowląt suplementacja jest zalecana już od pierwszych dni życia. Od maja do września dziecko zdrowe powinno spędzać przynajmniej 15 minut na słońcu, pomiędzy godziną 10-15, bez kremu do opalania-wówczas suplementacja w tym okresie nie jest konieczna. Jeśli ten warunek nie jest spełniony, zaleca się suplementację wit.D codziennie przez cały rok. W okresie od września do końca kwietnia w naszej szerokości geograficznej promieniowanie słoneczne jest niewystarczające do produkcji witaminy w skórze. Dlatego towarzystwa naukowe zalecają profilaktyczną suplementację witaminy D, by zapobiec niedoborowi tego składnika i jego powikłaniom w okresie od września do kwietnia, a przy braku dostatecznej ekspozycji w okresie letnim (a także u osób powyżej 65 roku życia, otyłych lub pracujących w godzinach nocnych) przez cały rok.
Zalecane dawkowanie:
- noworodki- 800Iu/dobę od pierwszych dni życia
- dzieci 1-10 rok życia-600-1000IU/dobę, z otyłością 1600-4000IU/dobę
- młodzież 11-18rok życia 800 –2000IU/dobę
- dorośli 19-65 rok życia 800-2000IU/dobę, z otyłością 1600-4000IU/dobę
- seniorzy 65-75roku życia ze względu na zmniejszoną skuteczność syntezy skórnej, oraz obniżoną absorpcję z przewodu pokarmowego i zmieniony metabolizm wit.D zalecana suplementacja to: 800- 2000IU/dobę zależnie od masy ciała przez cały rok , z otyłością 1600-4000IU
- seniorzy>75 roku –2000-4000IU/dobę, z otyłością 4000-8000IU/dobę
- Lek
- Krople
- Dietetyczny środek specjalnego przeznaczenia medycznego
- Tabletki
Suplementy z witaminą D
W aptekach dostępne są preparaty z witaminą D, a także tran w kapsułkach i w postaci płynnej. Nie należy jednak przekraczać zalecanej dawki, ponieważ przedawkowanie witaminy może skutkować podwyższonym poziomem wapnia, kamieniami nerkowymi i żółciowymi, a także problemami z trzustką.
Popularne leki OTC dostępne bez recepty zawierające witaminę D3 dla niemowląt i dzieci to:
Vigantol krople, D-Vitum krople, aerozol, kapsułki wyciskane, Gold –Vit D3 baby, Gold –Vit.D3 Junior, BobikD, JuvitD , Molekin D3-krople, Apo D3 krople, BioaronD, a dla dorosłych D-Vitum Forte, Gold Vit.D3, Molekin D3 forte, VitrumD3, Naturell Witamina D3, Apo D3, Doppel Herz Vitamina D3, Vigantoletten.
Najlepszym naturalnym źródłem witaminy D są tłuste ryby tj. łosoś norweski, makrela, śledź, wątróbka, mleko, żółtko jaj.